- Lily van den Bergh (1938-2018) (p. 3).
- Trumps plan voor Israel en Palestina: wéér een stap verder weg van een duurzame oplossing (pp. 4-7).
- Dankzij Rashida Tlaib hebben de Palestijnen eindelijk een stem in Washington (pp. 8-9).
- Strekking Nashville – Hoe christen-zionisten hun man in het Witte Huis kregen (pp. 10-12).
- Interview – Dareen Tatour, winnares van de Oxfam Novib PEN Awards 2019 (pp. 13-15).
- De oorlog in Libanon van 2006 heeft de machtsverhoudingen gewijzigd (pp. 16-17).
- De verwoesting van de Mughrabi-wijk (1967) (p. 18-19).
- Middenpagina’s – graphic van de Haram al-Sharif (pp. 20-21)
- ‘Ik heb een hele wijk verwoest’ – wat is er in juni 1967 precies bij de Klaagmuur gebeurd ? (pp. 22-23).
- Israel – de opkomst van rechts-nationalistische anti-NGO-NGOs (pp. 24-29).
- Banksy’s The Walled Off Hotel in Bethlehem – een asymmetrische vertaalslag (pp. 30-32).
- Economie als wapen – ‘goed bestuur’ om de Intifada in de kiem te smoren (pp. 33-36).
- Documentaire: The Lobby – USA : lessen voor de solidariteitsbeweging met de Palestijnen (pp. 37-39).
Antisemitisme is een vorm van racisme – namelijk anti-joods racisme. De meest bondige omschrijving is: joden haten omdat zij joden zijn. Om principiële redenen – het beginsel van gelijkheid, gelijkberechtiging – moet racisme in al zijn uitingsvormen krachtig bestreden worden.
Premier Benjamin Netanyahoe behoort tot de categorie politici voor wie de beschuldiging van anti-joods racisme een wapen is om daarmee politieke doeleinden te bereiken. Zo hanteert hij deze beschuldiging veelvuldig tegen buitenlandse critici van de politiek van Israel jegens de Palestijnen. Tegelijk schroomt hij niet om de banden aan te halen met regeringen, die zich bewezen aan antisemitische praktijken schuldig hebben gemaakt. In eigen land zoekt hij in de onlangs losgebroken verkiezingsstrijd samenwerking met partijen die er een racistische politieke agenda en politieke praktijk op na houden. De laatste twee punten verdienen nadere toelichting.
In het vorige nummer van Soemoed hebben wij al uitvoerig stilgestaan bij de banden die door Netanyahoe zijn aangeknoopt met onder meer zijn Hongaarse collega Viktor Orbàn. Deze rechtse populist vist in troebel Hongaars-nationalistisch water. Zijn politiek heeft een zwaar anti-joodse ondertoon. Zo noemde hij de collaborerende regent van Hongarije tijdens de nazi-bezetting, Miklós Horthy – politiek verantwoordelijk voor de deportatie (en dood) van honderdduizenden Hongaarse joden – een ‘uitzonderlijk staatsman’. In zijn laatste verkiezingscampagne richtte hij zijn pijlen op de joods-Hongaarse miljardair-filantroop George Soros, die hij beschuldigde van een ‘samenzwering’ met als doel om één miljoen (niet-christelijke) vluchtelingen per jaar in de Europese Unie gevestigd te krijgen. Volgens Orbàn was dit complot de vrucht van de ‘kosmopolitische’ mentaliteit van een joodse financier, die dienstbaar was aan de ‘financiële belangen’ van Brussel en Washington en het zou de ‘omvolking’ van onder meer het christelijke Hongarije tot gevolg hebben.
Ook met de huidige, hartstochtelijk ‘christelijke’ Poolse machthebbers zijn door Netanyahoe de afgelopen jaren de banden aangehaald. Daarbij sluit hij de ogen voor het feit dat zij diepgewortelde anti-joodse gevoelens in het land mogelijk nieuw leven zullen inblazen door met een wet te komen die het een misdrijf maakt om collaboratie met het Derde Rijk te bekritiseren. Een ontwerpwet daartoe stelt een gevangenisstraf van drie jaar in het vooruitzicht voor eenieder die zich schuldig maakt aan het ‘in het openbaar en in weerwil van de feiten beweren dat de Poolse Staat of Natie verantwoordelijk of medeverantwoordelijk is geweest voor de nazi-misdrijven die door het Derde Rijk zijn begaan, dan wel voor oorlogsmisdrijven of andere misdaden tegen vrede en menselijkheid’. Wij zouden in deze rij ook nog de regering van Litouwen en extreem-rechtse bewegingen in West-Europa kunnen noemen.
In eigen land schuwt Netanyahoe de samenwerking met radicaal racistische partijen niet. Om zich na de verkiezingen bij coalitiebesprekingen te verzekeren van de steun van andere rechts-nationalistische partijen, is door hem – in ruil voor regeringsposten – aangestuurd op de vorming – naast zijn Likoed partij – van een blok waarvan, behalve Habayit Yahudi (het Joodse Huis) en HaIhud HaLeumi (de Nationale Unie), ook Otzma Yehudit (Joodse Kracht) deel uitmaakt. Deze laatste partij is de voortzetting van Kach (Zo) van wijlen rabbijn Me’ir Kahane. Kach was onder meer voorstander van de ‘transfer’ (verdrijving) van de Palestijnen naar de buurlanden en van een wettelijk verbod op gemengde huwelijken tussen joden en Palestijnen. In 1988 is de partij vanwege haar racistische programma en praktijk in Israel verboden. En nu is Kach in de gedaante van Otzma Yehudit dus terug op het politieke toneel, met onverminderd hetzelfde racistische gedachtegoed.
Zelfs het rechts-zionistische American Israel Public Affairs Committee (AIPAC) heeft zich krachtig uitgesproken tegen het besluit van Netanyahoe om met Otzma Yehudit in zee te gaan.
Kortom, Netanyahoe heeft – ook op dit vlak – met een groeiend geloofwaardigheidsprobleem te kampen.
Van dubbelhartigheid lijkt sinds jaar en dag sprake te zijn in de relatie tussen Israel en protestants-christelijke fundamentalisten – de zogeheten evangelicals, een wereldwijde beweging. In de Nederlandse politiek wordt haar gedachtegoed vooral uitgedragen door de militant pro-Israelische Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP), die onlangs nog uitgebreid in het nieuws was vanwege het onderschrijven van de anti-emancipatorische Nashville Verklaring.
Als buitenstander denk je dat er tussen Israel en de evangelicals in feite van een haat/liefde-relatie sprake moet zijn: evangelicals willen ‘de terugkeer van het Joodse volk naar het Heilige Land’ bevorderen om zo de terugkeer van de Messias te bespoedigen. Om die reden steunen zij het zionistische koloniale project in Palestina. Het bedrijven van zendingswerk onder joden in Israel is van overheidswege niet toegestaan. Omgekeerd huldigen de evangelicals de opvatting dat bij het aanbreken van de zogeheten eindtijd joden het jodendom moeten afzweren en zich tot het christendom moeten bekeren. Anders zal het hun lot zijn om eeuwig in de hel te branden (zie: ‘Hoe christen-zionisten hun man in het Witte Huis kregen’, elders in dit nummer van Soemoed).
Hoe is ondanks dit laatste, wat Israel betreft, de nauwe relatie met de evangelicals te verklaren? Heel eenvoudig: evangelicals zijn in de Amerikaanse politiek een factor van betekenis geworden. Zoals bekend zijn de Verenigde Staten de belangrijkste bondgenoot van Israel. Die steun kan Fort Israel goed gebruiken en dat is wat hier telt. Voor EU-landen als Hongarije en Polen – binnen de EU wordt alles in consensus besloten – geldt hetzelfde.
Margot Heijnsboek
Twee dagen na de prijsuitreiking zit de Palestijnse winnares Dareen Tatour tegenover ons in de rumoerige foyer van het Hotel Novotel aan de Haagse Hofweg.
Aanvankelijk kijkt zij wat afstandelijk, maar al tijdens het voorstelrondje breekt er een glimlach door. Frans en ik hebben vragen voorbereid en Sonia zal vertalen: Dareen spreekt mondjesmaat Engels.
Van eerdere interviews in de Ha’aretz en NRC Handelsblad weten wij al een en ander van haar. Geboren op 16 april1982 in Reineh (bij Nazareth, Galilea) wordt zij als kind jarenlang seksueel misbruikt. Zij gaat jong schrijven en is ook actief als fotograaf en op sociale media. In de nacht van 11 oktober 2015 wordt zij opgepakt na het posten van onder meer haar gedicht ‘Qawem Ya Sha’abi Qawemhum !’ (Resist my people, resist !), omdat zij hierin tot geweld zou oproepen en ‘terroristische organisaties’ zou steunen. Er volgen drie jaar van gevangenschap en huisarrest, het laatste in Tel Aviv omdat haar verblijf in het ouderlijk huis ‘te gevaarlijk’ werd geacht. In mei 2018 wordt zij tot 5 maanden veroordeeld, in september 2018 komt zij na aftrek van voorarrest vrij.
Waarom ging je gedichten schrijven ?, vraag ik. En wanneer ?
Toen ik negen jaar oud was, begon ik daar al mee, om over mijn traumatische ervaringen te vertellen; niemand begreep wat mij was overkomen. Toen mijn onderwijzeres aan het begin van dat schooljaar de leerlingen vroeg: ‘Wat willen jullie doen als je groot bent ?,’ antwoordde ik: ’Schrijven !’. Kort daarna was er op school een schrijfwedstrijd en met mijn gedicht ’Een boodschap voor volwassenen,’ won ik de eerste prijs.
Schrijf je gedichten om jezelf uiten, of iets aan anderen verduidelijken ?
Dat eerste gedicht ging, behalve over de worsteling in mezelf, ook over de Libanese burgeroorlog en de door mij bewonderde zangeres Remi Bandali. Ik had gehoord dat bij bombardementen haar huis en haar familie getroffen was.
Dus je wilt je gevoelens uitdrukken én iets aan de lezer overbrengen ?
Ik maak deel uit van het Palestijnse volk, dus mijn leed maakt deel uit van het leed van mijn volk. Als ik al hun leed in het belegerde Gaza, de bezette gebieden of de diaspora zie en voel, dan uit ik dat in de vorm van gedichten en geef tegelijk een boodschap aan de wereld. Het doel van een kunst zoals schrijven is de waarheid aan het licht brengen. Dat deed ik ook in het gedicht ‘Resist my people, resist them !’, niet wetend dat het mij in de gevangenis zou brengen. Maar daaruit bleek wel dat Israel niet democratisch is – Israels ware gezicht.
In het Ha’aretz-interview van 4 november 2018 zeg je dat woorden de werkelijkheid kunnen veranderen. Hoe zie je dat uitwerken in het conflict tussen Israel en de Palestijnen?
Voor het Westen blijft de waarheid over wat er in Palestina gebeurt deels verborgen door de grote invloed van de Israelische media. Israel draait alles om: zíj zijn de slachtoffers en de schuld ligt bij de Palestijnen. Het Westen moet echter ook naar ons luisteren en horen hoe Palestijnen de onderdrukking in Palestina ervaren. Poëzie is een kunst, maar tegelijk een universele taal, bedoeld voor alle volkeren. Mijn gedichten dienen dus ook om feiten over te brengen. Toen zij over de hele wereld verspreid raakten, begon men te begrijpen dat de Israelische verhalen onjuist zijn.
Je richt je in je gedichten dus ook op de joodse Israeli’s ?
(veert op) Ja natuurlijk ! Zíj zijn het die ons bezetten, ons koloniseren.
Waarop Frans vraagt: Lézen zij jouw gedichten ook ? Wij schieten allemaal in de lach en Dareen zegt: Jazeker, na mijn arrestatie gingen zij mijn gedichten lezen !
Zijn deze dan in het Hebreeuws vertaald ?
In het Hebreeuws én in het Engels ! In de gevangenis heb ik een novelle geschreven over mijn ervaringen daar, die ook in het Hebreeuws en Engels wordt vertaald. En tijdens mijn huisarrest heb ik, samen met Einat Weizman, over mijn leven een toneelstuk gemaakt.’
Wil je gedichten blijven schrijven over in verzet komen en dergelijke, mét het risico weer verkeerd begrepen worden en problemen te krijgen ?
(geëmotioneerd) Ja, natuurlijk ! Het verzet is onderdeel geworden van onze cultuur. Als wij zien hoe in Gaza vreedzaam demonstrerende mensen vermoord worden – verplegers, journalisten en kinderen … Wij verzetten ons met onze pen, vlag en stem – geweldloze middelen. Wie is hier de terrorist? Het denken van het Westen over Palestina ontbeert elke logica. Men wil ons hun denkwijze opdringen, maar ‘verzet’ is bij ons gaan horen, omdat wij onder de bezetters leven. Als wij in vrijheid leefden, was er geen intifada nodig.
Wanneer ik doorvraag naar de tegen haar ingebrachte beschuldigingen, vervolgt Dareen:
De Israeli’s hebben mij opgepakt vanwege deze drie woorden in mijn gedicht: ‘Opstand [Intifada], martelaar [shahid] en verzet [qawem]’. Maar het gebruik van deze woorden is legitiem zolang er een bezetting is.
Frans: Zal de Oxfam Novib Pen Award je tegen Israelische acties beschermen ?
Dat weet ik niet. Als je ziet hoe Israel elk protest van Amnesty International en andere mensenrechtenorganisaties aan zijn laars lapt … Ook tegen mijn arrestatie hebben de protesten niets opgeleverd. Hetzelfde geldt voor petities van kunstenaars en schrijvers uit de gehele wereld. Israel luistert gewoon niet naar hen. Maar dat ik deze prijs kreeg, zal wel een uitdaging voor Israel zijn. De kracht van wapens houdt niet stand tegenover de kracht van ideeën. Deze prijs bewijst dat kunst het wint van onrechtvaardigheid !
In Ha’aretz stond dat je ook fotografeert en aan films meewerkt. Nu kunnen woorden heel krachtig zijn, maar beelden – dus foto’s en film – soms nóg krachtiger. Hoe zie jij dat ?
Fotograferen en gedichten schrijven vullen elkaar als kunstvorm aan. Als ik een gedicht schrijf, heb ik een beeld in mijn hoofd dat mij over het gedicht vertelt. En wanneer ik fotografeer, dan schrijf ik over de foto die ik heb gemaakt.
Terwijl ik hierover nog nadenk, vervolgt Dareen:
Ik heb ook aan documentaires meegewerkt over twee [van de ruim 500; MH] tijdens de Nakba verwoeste Palestijnse dorpen Al-Damoen en Al-Karmel. Hiervoor heb ik mensen uit Al-Damoen, die nu in Tamra wonen, geïnterviewd. Als vluchtelingen in hun eigen land mogen zij niet naar hun dorp terugkeren, ook al ligt dat heel dichtbij. Dat is heel pijnlijk. De andere documentaire gaat over een in Canada wonende vluchteling die voor het eerst zijn dorp Al-Karmel bezoekt, terwijl zijn nu in Haifa wonende familieleden hun geboortedorp niet mogen bezoeken.
Zijn deze documentaires op internet te zien?, vraagt Frans, om de hoop daarop te zien vervliegen, als Dareen antwoordt:
Alles zat in mijn computer, die door de Israeli’s is geconfisqueerd. Ik ben een klachtenprocedure begonnen om die terug te krijgen. Ook zó wordt ons dus de mond gesnoerd.
En op mijn vraag of er geen kopieën zijn:
Nee, alleen wat ruw interviewmateriaal en foto’s …
Er valt een sombere stilte, waarin mij een andere vraag invalt.
In Ha’aretz van 21 mei 2016 zei je weg te willen uit Israel, omdat je om te schrijven vrijheid nodig hebt. Maar uit het interview van november vorig jaar kreeg ik de indruk dat je in Israel wilt blijven. Je zei toen namelijk dat de onderdrukking, niet alleen door Israel maar ook door mannen, je juist kracht geeft. Was er intussen iets veranderd ?
(verrast) Die uitspraak in 2016 berust op een misverstand. Ik zei ook in het buitenland mijn stem te willen laten horen – net zoals hier, door het voordragen van mijn gedichten en het geven van interviews. In 2009 schreef ik mijn eerste politieke gedicht: ‘I will not leave’. Ik zit niet zo in elkaar om vandaag dit te zeggen en morgen iets anders. Ik zal je de Engelse vertaling ervan sturen!
Fijn! Je wil dus juist in Palestina blijven én doorvechten?
(lachend) Zolang ik daar de Israeli’s dwars kan zitten, wil ik er zeker blijven !
In het Ha’aretz-interview van 4 november 2018 stond dat je in hoger beroep gaat tegen je veroordeling. Weet je al wanneer dit behandeld wordt? En maakt het kans, denk je ?
Ik wil tot het uiterste vechten voor mijn recht op vrije meningsuiting. Want dit gaat niet alleen om mij, maar om alle Palestijnse schrijvers en kunstenaars. Maar of het kans maakt? Voor Palestijnen in Israel bestaat er geen rechtvaardigheid, het Hooggerechtshof is immers van de bezetter. Mijn zaak is een politieke zaak, dus is het onmogelijk dat ik een eerlijk proces krijg. Desondanks geef ik mijn recht niet op en heb ik besloten in hoger beroep te gaan. Wat mij echter verbaasd heeft, is dat de juristen van dat Hooggerechtshof, toen zij onder elkaar discussieerden, wél vonden dat ik mij als dichter vrij moest kunnen uiten. En al was dat niet het officiële standpunt, als dichter vind ik het een kleine overwinning. Maar ik verwacht dus helemaal niet van de beschuldigingen vrij gepleit te worden.
Frans: Je advocaat is Gaby Lasky ?
Ja, deze heeft ook de activisten van de dorpen Bil’in en Nabi Saleh verdedigd, en laatst ook de minderjarige activiste Ahed Tamimi.
In een van de Ha’aretz-interviews stond dat je de toekomst positief inziet. Maar is dat wel reëel met al die negatieve ontwikkelingen, zoals de toenemende verrechtsing in Israel en elders Trump aan de macht, de stagnerende emancipatie van Palestijnse vrouwen, enzovoort ?
(opnieuw lachend) Dat heb ik ook nooit gezegd ! Ik zou graag optimistisch willen zijn, maar zie niet anders dan achteruitgang.
Hoe kom je dan aan de energie om alsmaar door te vechten ?
Die krijg ik van de Palestijnen zelf ! De bezetting en kolonisatie van Palestina duren al 70 jaar; hoe kan ik niets doen terwijl alle Palestijnen de straat opgaan en zelfs kinderen protesteren door stenen te gooien?
Zie je wel positieve ontwikkelingen in de situatie van Palestijnse vrouwen ?
Wel in de gevangenis, maar niet in de maatschappij. Er is nog een lange weg te gaan vóór vrouwen gelijke rechten hebben. Momenteel zijn het echter alleen individuele vrouwen die zich daarvoor inzetten, nog geen organisaties.
Ik las ook dat je van plan was een Palestijnse afdeling van ‘Me Too’ (Arabisch: ‘Ana Kamaan’) op te richten. Is dat al gelukt ?
Daar ben ik wel mee begonnen. Toen ik echter in de gevangenis zat hebben twee Palestijnse vrouwen een Facebookforum ‘Niet Zwijgen’ (in het Arabisch: Ma Tuskiteesh) opgericht, waaraan ik nu ook meewerk. Duizenden vrouwen uit de gehele Arabische wereld die te maken hadden met seksuele intimidatie of geweld, zijn actief in dit ‘Niet Zwijgen’-forum. Als ik het weer wat rustiger heb, wil ik in Palestina ook een ‘Ana Kamaan’-organisatie oprichten.
Voor wij afscheid nemen schiet mij nog een laatste vraag te binnen:
Wat zijn je plannen voor de nabije toekomst ?
Dat blijken er indrukwekkend veel te zijn: een cursus fotografie en filmen op de Technion Universiteit in Tel Aviv; drie boeken: een roman en twee dichtbundels. De roman ‘My Dangerous poem’ zal ook in Hebreeuwse en Engelse vertaling uitgegeven worden. Een van de dichtbundels heet ‘Kanarie-verhaal’ en de andere ‘Gedichten geschreven in de gevangenis’.
Wij raken gewoon niet uitgepraat met deze bijzonder getalenteerde maar bescheiden vrouw. Als wij haar vlug nog over onze filmdatabase informeren, raadt zij ons een goede animatiefilm aan: ‘The Tower’, over het Palestijnse vluchtelingenkamp Burj al-Barajneh in Libanon. Dan worden wij spontaan door Dareen omhelsd – tot zijn niet geringe verbazing ook Frans.
Margot Heijnsbroek is publicist en auteur
Met dank aan Sonia Zarour en Frans Brons
Wie zit gevangen ?
Voorgedragen op 17 januari 2019, de Opening van het Winternachten Festival in het Theater aan ’t Spui, Den Haag, na de uitreiking van de Oxfam Novib PEN Awards.
Ik ben geduldig
wanhopig
en door dat geduld en die wanhoop
wordt de angel
een sleutel
Ik ben een lied
een traan
inkt
een letter . . mijn taal
door mijn inkt en mijn traan
wordt de morgen gewekt
ik ben een gedicht door zonlicht
in muren gegrift
Ik ben liefde
met geketend verlangen
het afscheid gisteren deed pijn
maar ondanks de kluisters
zie ik geboorte, ontmoeting
en blijvende vrijheid
in mijn gevoel
Ik ben niets
ik ben alles
ik ben alles en niets
Hier in het gevang
in mijn cel is het donker
in mijn hart zie ik licht
licht van mijn vrijheid . . .
Wie zit gevangen?!
Ik ben een stem met een schaduw
bewaker, gevangene, kerker
winnaar, verliezer, dwang
onderdrukker, onderdrukte, onderdrukking
Ik ben een mens
een golf
verdronken in zee
een vuur
verbrand door een vuur!
Ik ben een vaderland met twee gezichten
een lachend en huilend gezicht
een gezicht dat lacht om het huilen
in mijn hart zingen de vogels
een melodie en gedichten
zwijg niet
Wie zit gevangen!
Dareen Tatour
vertaling: Kees Nijland
Morgan Strong
Christen-zionisten kregen met vicepresident Mike Pence en enkele medegelovigen via het Witte Huis enorme invloed in de machtigste staat van de wereld.
Op 18 juli 2017 gaf vicepresident Mike Pence de keynote speech tijdens de jaarlijkse top van Christians United for Israel (CUFI). Deze organisatie is in 2006 opgericht door pastor John Hagee, een evangelist uit San Antonio, en zij beweert met drie miljoen leden de grootste pro-Israel-groep in de Verenigde Staten te zijn. Hagee steunde in mei 2016 Donald Trumps kandidatuur voor het presidentschap.
‘De toespraak van Pence valt op door een wezenlijk andere formulering dan tot dan toe door het Witte Huis is gehanteerd, als het om de betrekkingen met Israel gaat,’ schreef Dan Hummel, onderzoeker aan de Harvard School, in de The Washington Post. Het gaat hier om een ideologische heroriëntatie in het Witte Huis.
De wezenlijk andere formulering is afgestemd op het zogeheten christen-zionisme – een ideologie waarin de politieke steun voor Israel stoelt op het geloof dat de moderne staat Israel een manifestatie van bijbelse voorspellingen is en waarbij het lot van de Verenigde Staten profetisch met dat van Israel verbonden is.
Hummel beschrijft Pence als een ‘vurige christen-zionist’, die zijn steun voor Israel in expliciet profetische termen uitdrukt. Het feit dat hij op de bijeenkomst verscheen ‘markeert een nieuw tijdperk, van christen-zionistische invloed in het Witte Huis’.
Pence staat niet alleen in zijn pogingen Trump te overtuigen om in vervulling te doen gaan, wat de christen-zionisten als een bijbelse voorspelling zien. Invloedrijke personen zoals de voormalig gouverneur van Arkansas, Mike Huckabee, zijn dochter Sara Huckabee Sanders, de huidige persvoorlichtster van het Witte Huis, en de voormalige gouverneur van Alaska, Sara Palin, zijn allen vurige christen-zionisten. Ook Roy Moore die bij de Senaatsverkiezingen in Alabama de steun van Trump kreeg, wordt tot de kudde gerekend.
Armageddon & christen-zionisten
Christen-zionisten die in de Verenigde Staten met ongeveer 20 miljoen zijn, hebben in de achterliggende decennia vele miljoenen dollars gestoken in inspanningen om Israel sterker en groter te maken. Zo hebben zij de migratie van duizenden joden uit Rusland, Ethiopië en uit andere landen financieel ondersteund.
Zij dragen miljoenen dollars bij aan de voortgaande uitbreiding van de joodse nederzettingen op de sinds 1967 bezette Westelijke Jordaanoever (inclusief in Oost-Jeruzalem), om daar de immigranten te kunnen huisvesten. ‘De verplaatsing van de ambassade naar Jeruzalem betekent dat onze president zich aan zijn woord houdt,’ zo liet Hagee weten.
Hij deed nog enkele andere, minder te bevatten uitspraken: ‘Jeruzalem overdragen aan de Palestijnen zou gelijk staan aan het overdragen van de stad aan de Taliban.’ En: ‘(…) dat het Joodse volk eeuwig in de hel zal branden, tenzij dit het jodendom afzweert en zich na de Armageddon tot het christendom bekeert’ [‘Armageddon is de definitieve oorlog tussen regeringen op aarde en God; deze regeringen en hun aanhangers verzetten zich nu al tegen God door te weigeren zich aan zijn bestuur te onderwerpen (Psalm 2:2); de oorlog van Armageddon zal een eind maken aan menselijk bestuur (Daniël 2:44)’].
Dit is wat Hagee gelooft en met hem vermoedelijk de drie miljoen CUFI-leden, plus nog eens 40 miljoen evangelicals [protestants-christelijke fundamentalisten], die een dergelijke geloofsopvatting op zijn minst deels onderschrijven.
Het meest beangstigend is, dat wat Hagee gelooft, gedeeltelijk ook door de president voor waar wordt aangenomen. Zo is Trumps obsessie met de islam wellicht terug te voeren op de anti-islam opvattingen van voormalig CUFI-leider, wijlen pastor Jerry Falwell.
‘honest broker’
December 2017 is door president-elect Trump meteen de genadeslag aan de [zogenaamde] twee staten-oplossing gegeven. ‘Na ruim twee decennia vruchteloos onderhandelen zijn wij niet dichter bij een blijvende vredesovereenkomst tussen Israel en de Palestijnen gekomen. Daarom heb ik besloten dat het moment is aangebroken om Jeruzalem officieel te erkennen als de hoofdstad van Israel. Het zou dwaas zijn te veronderstellen, dat een herhaling van zetten op basis van dezelfde formule ineens een ander of beter onderhandelingsresultaat zal opleveren,’ zo zei hij.
De erkenning van Jeruzalem als de ongedeelde hoofdstad van de staat Israel is veel meer dan een symbolische daad. Door de president van het Palestijns Nationaal Gezag (PNA), Mahmoud Abbas, die zelf decennialang geïnvesteerd heeft in het verwerven van Amerikaanse goodwill, is dat als zodanig onderkend. Exit Washington als honest broker [onpartijdige bemiddelaar] – zo daarvan ooit sprake is geweest. Vanwege de grote politieke invloed van Israel in de Verenigde Staten zal een rechtvaardige regeling niet langer tot de mogelijkheden behoren.
terugkeer van de Messias
Een kwestie van groot belang voor hard-line zionisten en hun christen-zionistische bondgenoten is de precieze locatie van de restanten van de Eerste en Tweede Joodse Tempel onder de Haram al-Sharif – het plateau waarop zich de Aqsa Moskee bevindt. Deze moskee is, na die in Mekka en Medina, de derde heilige plaats van de islam. Een kernpunt in de christen-zionistische theorie is dat op de restanten van die tempels een nieuwe Joodse Tempel moet worden gebouwd, om zo de voorspelling te laten uitkomen dat zodra de bouw van de nieuwe Tempel is voltooid, de terugkeer van de Messias – Jezus Christus – aanstaande zal zijn.
Palestijnen stellen dat archeologische opgravingen door Israel onder het Aqsa Moskee-complex, die in verband staan met het streven om een nieuwe tempel te bouwen, een bedreiging voor de moskee vormen.
Christen-zionisten houden echter fel aan die bouw vast. Daarbij heeft premier Benjamin Netanyahoe de onwankelbare, wellicht waanzinnige overtuiging, dat hij door God is uitverkoren om het Joodse volk te leiden. Eyal Arad, een voormalige politieke topadviseur, heeft ooit in dit verband gezegd: ‘De premier heeft een messiaanse zienswijze van zichzelf, als iemand die geroepen is om het Joodse volk voor een nieuwe Holocaust te behoeden.’
Netanyahoe kan maar beter opschieten, want inmiddels wordt er voor de vierde maal onderzoek gedaan naar zijn handel en wandel in verband met beschuldigingen van corruptie en van andere overtredingen van de wet in de periode dat hij premier was.
Pence is net zo overtuigd van Gods roeping. Een bijbel-passage die hij graag mag aanhalen, is: ‘Want ik ken de plannen die ik voor u heb, zo verklaart de Heer, plannen om u voorspoed te brengen en om u geen kwaad aan te doen, plannen om u hoop en toekomst te geven.’
een echte evangelische president ?
Afgelopen zomer berichtte The New York Times dat Pence zich daadwerkelijk op het presidentschap leek voor te bereiden. Pence ontkende dit verhaal met kracht. Niettemin hield hij rekening met de reële mogelijkheid dat de Republikeinse Partij bij een volgend groot schandaal Trump de rug toe zou keren en in dat geval zijn aantreden zeker zou zijn.
Gezien alle politieke problemen waarmee Trump al in zijn verkiezingscampagne te maken heeft gekregen, zou het – in geval van een gedwongen terugtreden – wel eens zo kunnen zijn dat in de Verenigde Staten een echte evangelical in de persoon van Pence president wordt. Wat daarbij zorgen baart, is niet zozeer dat Pence in God gelooft, maar dat hij er zeker van lijkt te zijn dat God in hem gelooft.
Reguliere christelijke bijbelwetenschappers beschouwen de tekst van de Bijbel als allegorisch. De christen-zionisten daarentegen geloven in een letterlijke interpretatie van het Boek der Openbaringen die in zijn beschrijvingen vreselijk eentonig is.
De christelijk-zionistische beweging is daarbij geen recent verschijnsel. Al ruim een eeuw zijn er door inspanningen verricht om Israel terug te brengen naar een voornamelijk denkbeeldige bijbelse glorie.
Begin 17e eeuw suggereerde Koning James I van Engeland al dat ‘Het Einde der Tijden’ in Palestina zou plaatsgrijpen. Hij geloofde – net als de christen-zionisten nu – dat de Hebreeuwse stammen herenigd moesten worden en uit de diaspora moesten terugkeren, zodat de eindstrijd tussen de krachten van het Kwaad en de Messias in Armageddon kon plaats hebben.
Balfour Declaration
De Britse minister van Buitenlandse Zaken, Lord Arthur Balfour, en zijn premier, David Lloyd George, stonden beiden sympathiek tegenover christelijk-zionisme. In 1917, drie jaar voordat de Volkenbond het mandaat over Palestina aan Brittannië zou verlenen, schreef Balfour aan Lord Rotschild, van de immens rijke joodse bankiersfamilie en een vroege pleitbezorger van het zionisme, dat ‘Zijn Koninklijke Regering de stichting in Palestina van een nationaal thuis voor het Joodse volk met sympathie beziet en zijn uiterste best zal doen om het bereiken van deze doelstelling te faciliteren.’ De staat Israel zou zonder de zogeheten Balfour Declaration waarschijnlijk niet tot stand zijn gekomen.
De erkenning door de Verenigde Staten van Jeruzalem als de hoofdstad van Israel, is bedoeld om de Messias op te roepen en de voorbereiding op de strijd in Armageddon te beginnen. Dat is wat de christen-zionisten geloven en niet-aflatend van politici hebben geëist: de Bijbel vertelt ons dat Jezus zal terugkeren om de wereld te repareren.
Katholieken, joden, moslims, boeddhisten, aanhangers van het shintoïsme, animisten, voodo-isten, agnostici en atheïsten en alle anderen zullen bekeerd worden tot de christelijk-zionistische legioenen van de Heer. De Messias zal overwinnen en hij zal alle kwaad dat ons overkomt, ongedaan maken. Hij zal de antichrist en zijn barbaarse hordes, onder wie de Russen vernietigen, en hij, Jezus, zal regeren als koning op aarde gedurende duizenden jaren van gelukzaligheid en overvloed.
Maar eerst, zo geloven zij, moet (het Koninkrijk) Israel in zijn oude glorie worden hersteld, niet gehinderd door ketters van elke religieuze overtuiging anders dan de hunne, teneinde de bijbelse voorspelling van de terugkeer van de Messias op de aarde te vervullen.
bijbels Israel
Deze Tweede Komst is volgens de christelijk-zionistische liturgie echter geen goed voorteken voor de joden. Want Israel zal er, treurig genoeg, niet meer zijn. Het zal tijdens de Apocalyps worden verwoest.
Volgens hun geloofsopvatting zal Jezus, bedroefd dat zij hem niet als de Messias erkennen, alle joden doden die weigeren zich te bekeren tot het christendom – of meer precies tot het christelijk zionisme. Jezus is hier, zo lijkt het, niet degene die de andere wang zal toe keren, nadat hij is afgewezen.
Als je anders gelooft, als je gelooft dat de bijbelse voorspellingen – zoals geïnterpreteerd door de christen-zionisten – krankzinnig zijn, dan hoor je bij de hopeloze meerderheid. En wel omdat christen-zionisten via de positie van vicepresident Pence en diens medegelovigen over een enorme invloed zijn gaan beschikken in de machtigste staat van de wereld.
Zij geloven dat alleen de Apocalyps de wereld zal reinigen – en de Verenigde Staten zal het instrument zijn dat Gods wraak teweeg zal brengen. De enorme hulpbronnen en de militaire macht waarover de Verenigde Staten beschikken, maken deel uit van het goddelijke plan om de Apocalyps over ons te doen neerkomen.
Trump zal alles doen om de blinde trouw van deze in zijn schoot geworpen kudde aan te moedigen. De Republikeinse Partij leunt inmiddels zwaar op christen-zionisten, zowel wat betreft inkomsten als stemmen. Zij hebben daarmee een grote invloed op de richting van de partij.
Zij willen geen vrede met de Palestijnen. Voor hen is er in bijbels Israel geen plaats. Christen-zionisten willen hen weg hebben, om zo het ontluikende Koninkrijk Israel te zuiveren om aan hen in het Paradijs eeuwige gelukzaligheid toe te staan.
bron: Middle East Eye (Londen), 2 januari 2018 (ingekort en bewerkt)
Morgan Strong is een voormalige hoogleraar Geschiedenis van Midden-Oosten aan de State University van New York
vertaling: Teun Bots
